احکام خوردنی ها

شاید ندانید ...

انسان همچون دیگر جانداران براى ادامه حیات خود نیاز به خوردن دارد و از آنجا که حفظ جان از واجبات است:

- خوردن در حدّ حفظ جان، واجب و افزون بر آن، مباح خواهد بود.

- خوردن به نیت کسب توانایى در به جا آوردن تکالیف و وظایف بندگى مستحب است.

- خوردن چیزى پیش از نماز عید فطر مستحب است.

- خوردن از گوشت قربانیِ واجب در حج بنابر قول بیشتر فقها، و نیز قربانی مستحب، مستحب است.

-  بنابر قول مشهور، خوردن در حدّ متعارف و بدون افساد، از میوه باغ یا مزرعه دیگرى براى کسى که از کنار آن می گذرد به شرطی که رسیدن او به آن درخت، اتفاقی باشد نه از روی قصد و میوه ای با خود نبرد و درخت یا میوه ای را فاسد و تباه نسازد جایز است؛ که در فقه به آن  حق المارّه (حق رهگذر ) اطلاق می شود. البته عده‌ای هم حق المارّه را ممنوع یا ترک آن را بهتر دانسته اند.

 - خوردن آنچه که بر سر عروس و داماد نثارمی کنند نیز جایز است.

- خوردن از سفره اى که بر آن شراب نوشیده شود، حرام است.

- خوردن از ظرف طلا و نقره حرام است.

- خوردن عمدی در روزه واجب، مانند ماه رمضان، علاوه بر باطل کردن روزه، حرام است.

- خوردن مال دیگرى بدون اذن او حرام است. لیکن به تصریح قرآن کریم خوردن از خانه پدر، مادر، خواهر، برادر، عمو، عمه، دایی، خاله، شوهر، دوست و کسى که کلید خانه اش در دست انسان است، جایز می باشد، به شرط آنکه علم به عدم رضایت آنان نداشته باشد.

در اینکه مراد از ما مَلَکتُم مَفاتِحَه؛ "خانه هایى که کلیدشان را در اختیار دارید" چه کسى است، اقوال مختلف است:  برده انسان؛   کسى که انسان بر او ولایت دارد؛   آنچه انسان در خانه خود می یابد بدون آنکه از آن آگاهى داشته باشد؛   فرزند؛   وکیل انسان در اموال او؛  و قیّم انسان از جمله این اقوال است.

- خوردن گوشت شکار و غذاى معطّر بر مُحرِم، حرام است.

ـ بعضى از اجزاء حیوانات حلال گوشت ، حرام است ، و آن چهارده چیز است : «۱» خون . «۲» فضله . «۳» نرى . «۴» فرج . «۵» بچه‏ دان . «۶» غدد که آن را دُشوِل می گویند . «۷» تخم که آن را دنبلان می گویند . «۸» چیزى که در مغز کلّه است و به اندازه نخود می باشد . «۹» مغز حرام ، که در میان تیره پشت است . «۱٠» پى که در دو طرف تیره پشت است ، بنابر احتیاط واجب . «۱۱» زهره ‏دان . «۱۲» سپرز (طحال) . «۱۳» بول دان (مثانه) . «۱۴» حدقه چشم .

- خوردن از گوشت عقیقه براى پدر، مادر و  دیگر اعضاى خانواده، مکروه است.

- بنابر قول برخى، خوردن غذایى که انسان بدان دعوت نشده و نیز در صورت دعوت انفرادى، بردن همراه از قبیل فرزند خود و خوردن وى از آن غذا حرام  است و برخى نیز قائل به کراهت آن شده اند.

- خوردن از روى سیرى و نیز تا مرز پر شدن معده کراهت دارد و با داشتن زیانِ درخورِ اعتنا حرام است.

- خوردن در حال تخلّی نیز مکروه است.

- آنچه خوردن آن بر انسان حرام است، در حال اضطرار ( بیم مرگ یا ضرر جدّی به سلامتی در اثر تشنگی یا گرسنگی شدید) حلال می باشد.

- بیماری و مصرف به عنوان دارو، دلیل موجّهی برای خوردن چیزهای حرام نیست؛ چرا که به فرمایش حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام ((همانا خداوند عزّ و جلّ در چیزی که حرام فرموده دوا و شفا قرار نداده است.))

-----------------------------------------------

 منابع :

- سایت ویکی فقه : www.wikifeqh.ir تحت موضوع خوردن

- سایت ویکی شیعه:  https://fa.wikishia.net - تحت موضوع حق المارّه

- مقاله (( حق المارّه در نگاهی نو )) - دکتر علی اکبر کلانتری  - پرتال جامه علوم انسانی

- رساله توضیح المسائل حضرات آیت الله سیستانی - مسألۀ شمارۀ 2591

امور تغذیه دانشگاه حضرت معصومه (س)